"Chronische ziektes zoals hartfalen zitten in de lift"
Onderzoeker Karolien Baldewijns onder de loep
Karolien Baldewijns wist op haar vier jaar al wat ze later wilde worden: kinderverpleegster. Momenteel schrijft ze een doctoraat over de chronische aandoening hartfalen. Het leven liep dus net iets anders dan gepland, maar die onverwachte kansen, dat zijn net de mooiste momenten, vindt Karolien.
Nooit. Nooit had Karolien gedacht dat ze de onderzoekswereld in zou gaan, laat staan een doctoraat zou schrijven. Ze studeerde verpleegkunde, maakte de master “Gezondheidsvoorlichting en opvoeding” af en ging daarna het onderwijs in. Daar werd toch stilletjes wat onderzoek haar kant opgeschoven en in 2013 ging ze aan de slag bij de onderzoeksgroep Mobilab & Care. Haar expertise? Hartfalen.
Van acuut naar chronisch
"Hartfalen is maar een voorbeeld van een chronische aandoening en zulke langdurige aandoeningen zijn jammer genoeg de toekomst. Het gaat niet zolang meer duren vooraleer het aantal patiënten met chronische zorgnood, diegene met een acute zorgnood heeft ingehaald, met als uitzondering deze coronapandemie dan. Toch is ons zorgsysteem nog steeds voor 99% georganiseerd op dat acute. Daarom vragen chronische ziektes zoals hartfalen extra aandacht en een ander soort zorg. Zorg waar ik onderzoek naar doe."
Gezondheidsvaardigheden zijn key
"Mede omdat ziektes steeds langer aanslepen, gaat er ook steeds meer aandacht naar de individuele verantwoordelijkheid van de patiënt: zelfzorg en zelfmanagement. Maar mensen moeten dat willen en vooral ook kunnen. Een tool ontwikkelen op de gsm bijvoorbeeld is allemaal mooi in theorie, maar wanneer je doelgroep de gsm moeilijk kan bedienen, wat heb je er dan aan? Daarom zet ik in mijn onderzoek ook voornamelijk in op gezondheidsvaardigheden. Dat is zo’n belangrijke essentiële voorwaarde. We verwachten heel veel van ouderen, maar zouden eigenlijk moeten vertrekken vanuit wat zij zelf zien zitten."
Too much information
"In de officiële richtlijnen over hartfalenzorg staat dat er een naadloze geïntegreerde zorg moet zijn met een vlotte overgang van ziekenhuis naar huis. Dat is essentieel om te voorkomen dat mensen terug in het ziekenhuis terechtkomen. Mooi in de theorie, maar in de realiteit loopt dat anders."
"Wanneer mensen uit het ziekenhuis ontslagen worden, krijgen zij een overdosis aan informatie. De patiënten zijn dan vaak helemaal overrompeld en nog niet de oude. Er blijft maar weinig hangen van die overload aan informatie en wanneer ze thuis komen, vallen ze in een gat. Normaal moet de huisarts dit dan verder opnemen, maar zij hebben hier jammer genoeg vaak geen tijd voor. Daar is volgens mij een belangrijke rol weggelegd voor verpleegkundigen in de eerste lijn. We kijken in ons onderzoek ook of we een opleiding tot “hartfaleneducator”, voor eerstelijnsverpleegkundigen kunnen ontwikkelen. In deze opleiding zullen ze getraind worden in kennis over hartfalen en hoe ze die kennis moeten overbrengen naar de patiënten."
Verpleegkundigen onderschat
"Ik wil niet enkel de patiënten ondersteunen, maar ook mijn eigen beroepsgroep: de verpleegkundigen. Zij hebben zoveel potentieel en dat wordt tot op vandaag nog steeds niet erkend, laat staan gebruikt. Bijvoorbeeld als eerste contact bij thuiskomst van die patiënten. Mijn opleiding verpleegkunde geeft ook nuttige inzichten voor mijn onderzoek. Door COVID keerde ik dit jaar even terug als vrijwilliger naar de werkvloer en dat deed me beseffen dat je als onderzoeker toch soms in een ivoren toren zit. Connectie met het werkveld is zo belangrijk om te weten of wat je in theorie ontwikkelt ook wel bruikbaar is in de praktijk."
Doctoraatsstudent
"Doctoreren was iets dat ik nooit ging doen. Toch ging ik de uitdaging aan. De beste dingen in het leven zijn net diegene die je niet verwacht, dus heb ik mijn buikgevoel gevolgd. Ik heb er al veel aan gehad en door mijn doctoraat ben ik nu betrokken in het Lerend Netwerk Hartfalen wat de kers op mijn werktaart is."
Lerend Netwerk Hartfalen
"Heartsconnect, het Lerend Netwerk Hartfalen, brengt acht verschillende Vlaamse hartfalenprojecten in de eerste lijn samen. Zo kunnen ze kennis uitwisselen en van elkaar leren. Op die manier kunnen we samen opschalen en de hartfalenzorg naar een hoger niveau tillen. Iedereen deelt zijn gegevens met elkaar, hartfalendagboekjes, tips, ervaringen… De intellectuele competitie tussen die partners is ook zo goed als afwezig. Iedereen zet zijn eer en eigen glorie even aan de kant voor het hogere goed: een betere hartfalenzorg en daar ben ik best trots op."
Karolien Baldewijns