“De misverstanden over roken en vapen de wereld uit helpen, daar wil ik aan bijdragen”
Onderzoekster Dinska Van Gucht heeft een missie
“Het is een utopie om te denken dat iedereen gaat stoppen met roken of dat niemand er nog mee gaat beginnen. Dus als je een veiliger alternatief kan aanbieden, kan de impact op gezondheid enorm zijn,” betoogt onderzoekster Dinska Van Gucht. Al bijna twintig jaar doet zij onderzoek naar rookverslaving en vapen, en het blijft haar boeien.
Welk onderzoek houdt je momenteel bezig?
'Ik bereid een groot project voor over ‘dampen’ of ‘vapen’. Sinds de opkomst van de e-cig, rond 2011, is er veel onderzoek gedaan naar de effecten daarvan. Daardoor weten we dat de e-cig 95 tot 99 % minder schadelijk is dan roken. Betekent dit dat het gezond is en dat iedereen er moet mee beginnen? Nee. Maar te veel koffie is ook ongezond. Maak je gezondheidswinst en ga je langer leven als je van roken overstapt naar vapen? Absoluut!
Helpt vapen om te stoppen met roken? Ja. Werkt vapen voor elke roker om te stoppen met roken? Neen, maar de effectiviteit van de e-cig is wel ongeveer dubbel zo groot als die van klassieke nicotinevervangende middelen en medicijnen. Nicotine wordt trouwens nog steeds gezien als de grote boosdoener. Dat is een misverstand: nicotine is wel verslavend maar niet kankerverwekkend. Kankers worden veroorzaakt door de verbranding en de teer die daarbij vrijkomt.
‘Nicotine wordt gezien als de grote boosdoener. Dat is een misverstand: nicotine is wel verslavend, maar niet kankerverwekkend.’
Wat hebben we inmiddels vastgesteld? Dat vapers, in hun verlangen om het nicotinegehalte naar beneden te halen, nicotinearme vloeistof gaan gebruiken. Alleen gaan ze daardoor méér dampen en met een hogere wattage. Omdat hun lichaam die nicotine nodig heeft. Precies dat vormt het onderwerp van ons nieuwe onderzoek. We willen drie grote groepen – rokers, dampers die vloeistof gebruiken met een hoog nicotinegehalte en dampers die nicotinearme vloeistof gebruiken – opvolgen en kijken wat de effecten zijn op verschillende biomarkers. We willen de effecten en de verschillen meten. Pas dan kan je echt adviezen gaan formuleren: hoe stop je het beste met roken? En welke e-cig is het meest efficiënt?
Je praat gepassioneerd over dit onderwerp: vanwaar die interesse?
Het blijft me boeien. Elk onderzoek roept weer nieuwe vragen op. Als je ziet hoeveel rokers er zijn… en een gemiddelde roker leeft tien jaar minder lang. Ik ben 41, stel dat ik nog steeds zou roken, maar ik stop nu en blijf mijn hele verdere leven dampen, dan is dat minder erg dan nog één maand verder roken. Dat verschil is gigantisch! Ik denk dat het een utopie is om te denken dat iedereen gaat stoppen met roken of dat niemand er nog mee gaat beginnen. Dus als je een veiliger alternatief kan aanbieden, kan de impact op gezondheid enorm zijn. Daarnaast bestaan er nog steeds veel misverstanden en foute percepties als het over roken en vapen gaat. Daar zit ook een stukje van mijn passie: die de wereld uit helpen, daar wil ik aan bijdragen.
Hoe ben je in dit onderzoek terecht gekomen?
Het is allemaal begonnen aan de KU Leuven, waar ik eerst vier jaar aan mijn doctoraat heb gewerkt en daarna zes jaar als postdoc onderzoek heb gedaan. Toen spitste zich dat toe op de vraag waarom het zo moeilijk is om verstoord eetgedrag of een (rook)verslaving af te leren en waarom we zo gemakkelijk hervallen. Net voor ik de overstap maakte naar Thomas More-hogeschool in 2013, kwam de elektronische sigaret op. Professor Baeyens was daarin zeer geïnteresseerd en stelde voor dat ik, met mijn ervaring, dat zou gaan onderzoeken. En dat doe ik nog steeds. Bij Thomas More geef ik les in gezondheidspsychologie en algemene psychologie, maar ik heb altijd een deel van mijn tijd mogen besteden aan onderzoek.
Is die combinatie van lesgeven en onderzoek doen een pluspunt?
Ik vind van wel. Ik zou het onderzoek moeilijk kunnen missen, maar ik geef ook graag les. En sowieso moet je je lessen aanpassen aan nieuwe inzichten en onderzoeksresultaten. Ik vind dat een fijne combinatie. En ik werk nu in een team met toffe collega’s. Dus ja, voor mij werkt dit prima.
Ik zou het onderzoek moeilijk kunnen missen en ik geef graag les. Voor mij is dit een fijne combinatie.
Waar ben je het meest trots op?
De MOOC waaraan ik heb meegewerkt, samen met een collega. MOOC staat voor ‘massive open online course’, georganiseerd door de KU Leuven. In 2014 was dat nog nieuw. Binnen het thema ‘trends in e-psychology’ handelde een module over de e-cig: wat is een e-cig? Is die veilig? Wat zit erin? Welk onderzoek is er al gedaan? Welk onderzoek hebben wij gedaan? Daaraan hebben we keihard gewerkt: verschillende kennisclips gemaakt, studies nagespeeld… Dat heeft wereldwijd flink wat mensen bereikt en daarop ben ik nog steeds supertrots!
Als je alle geld van de wereld had, welk onderzoek zou je dan opstarten?
Dan zou ik onmiddellijk starten met het onderzoek die wij nu voorbereiden en dat zeker twee jaar in beslag zal nemen. Verder zou ik nog meer inzetten op opleidingen voor artsen, gezondheidswerkers en tabacologen. En een manier zoeken om al die mispercepties uit de wereld te helpen… (lacht) met een eigen tv-kanaal, bijvoorbeeld, om alles haarfijn uit te leggen!'
dr. Dinska Van Gucht