"Wanneer je sla in afgesloten klimaatkamers kweekt, heb je minder kans op een mislukte oogst."
Onderzoeker Jeroen van Roy onder de loep
Jeroen van Roy was van kleins af aan gefascineerd door de natuur. Hij studeerde dan ook bio-ingenieur aan de KU Leuven, meer bepaald de richting biosysteemtechniek, een richting waar biologie en technologie elkaar vinden. Jeroen zet die combinatie nu al enkele jaren om naar de praktijk. Dat doet hij in het KennisCentrum Energie (KCE) door duurzaamheid in de voedselvoorziening te onderzoeken.
Duurzaam èn toepasbaar
“Met die duurzaamheid bedoel ik niet alleen energie-efficiënt werken, maar het moet ook toepasbaar zijn in de realiteit. Telers moeten effectief aan de slag kunnen gaan met onze resultaten en dan pas spreek ik van duurzaamheid. Zo hebben we bijvoorbeeld intussen een heleboel tools ontwikkeld die verschillende berekeningen in onder andere glastuinbouw gemakkelijker maken en die vindt iedereen gratis terug op onze website. Als je dan ziet dat die ook echt gebruikt worden, dan weet je dat ons onderzoek een verschil maakt.”
Gewassen kweken: complexer dan je denkt
“Bij KCE houd ik me voornamelijk bezig met glastuinbouw en klimaatkamers. Met glastuinbouw bedoelen we professionele serres. Die willen we zo energie-efficiënt mogelijk maken, dat wil zeggen dat er zo weinig mogelijk energie verloren gaat. De serres waar ik over spreek, zijn dus niet de serres die bij sommigen in de tuin staan en enkel zon en water nodig hebben. Onze onderzoeken spelen zich af in enorme serres, waar de teler rekening moet houden met luchtvochtigheid, licht, warmte en water. Elk gewas heeft andere hoeveelheden nodig van die factoren om een optimale opbrengst te krijgen. Gewassen kweken is dus een heel complex proces.”
De zon een handje helpen
“Wanneer je een heel jaar lang wilt telen in een serre is er extra licht nodig, want in de winter is er te weinig zon om de productie optimaal te houden. Daarom onderzoeken we hoe we de hoeveelheid licht geleidelijk aan kunnen laten evolueren, want planten hebben liefst een constant klimaat. Daar zorgen we voor door de belichting slim te sturen: op heel zonnige dagen belichten we minder en op donkere dagen net meer. Het doel daarvan is om energie te besparen zonder aan de productie van de gewassen te raken. Dat systeem heet licht-integratie. We onderzoeken dan hoe we aanvullende lampen zo goed mogelijk kunnen inzetten. Bijvoorbeeld wanneer heeft het nog zin om licht bij te geven en wat doet dat extra licht op dat moment nog voor de plant?”
Streven naar energiezuinige glastuinbouw
“Wat me in het begin toch wat verbaasde, is hoeveel er al gebeurt in de glastuinbouw om de productie zo energie-efficiënt mogelijk te maken. Ik vind het dan ook jammer dat dat in de media zelden naar voren komt. Zo werken bijvoorbeeld heel wat bedrijven met een warmtekrachtkoppeling. Dat is een installatie die zowel elektriciteit als warmte opwekt.
Die elektriciteit kan dan gebruikt worden voor het licht in de serre of om op het net te zetten. Met de warmte verwarmen we de serre. In zo'n systeem wordt meestal vertrokken van aardgas die verbrand wordt en dat brengt rookgassen met zich mee. In die rookgassen zit CO2 ,die de planten opnemen als voedingsstof, en vinden we ook nog warmte terug. Die wordt gerecupereerd en gebruikt als extra warmtebron voor de verwarming van de serre."
Sla kweken zonder zon
“Naast het opwekken van energie gaat het energieverhaal vooral ook over het klimaat onder controle houden. Dat kan je goed in serres, maar je hebt nog meer vat op alle factoren in klimaatkamers. Bij klimaatkamers gaan we telen zonder zonlicht in een afgesloten kamer. Alle gewassen hebben andere noden, sla heeft bijvoorbeeld een koele nacht nodig. Die noden kan je perfect in de hand houden in zo’n klimaatkamer want er is geen zonlicht. Wanneer alles op punt staat, is het grote voordeel daarvan dat er dus ook minder kans is op plagen, ziektes en mislukte oogsten. In Vlaanderen wordt dit nog niet op grote schaal gedaan omdat er nog wat werk is om de kamers duurzamer te maken, maar daar zijn we nu dus volop mee bezig!”
Jeroen van Roy